Gender - Cultuur - Beperking: Wat moeten we er mee?

Het doorbreken van maatschappelijke frames: Volledigheid en Keuzevrijheid

Waar zitten we vast?

De laatste jaren horen we overal termen als inclusie, diversiteit en integratie. We willen dat iedereen een plek heeft in onze samenleving, ongeacht gender, cultuur of beperking. Het idee is goed: het creëren van een maatschappij waarin iedereen zich welkom en gezien voelt. Toch lopen we keer op keer vast. De vraag die blijft hangen is: Waarom lukt het niet?

Op papier klinkt inclusie fantastisch, maar in de praktijk is het een stuk ingewikkelder. De systemen en frames die onze samenleving vormen, zijn vaak niet flexibel genoeg. Deze starre maatschappelijke structuren laten weinig ruimte voor nieuwe vormen van samenleven, en dat zorgt ervoor dat inclusie en diversiteit vaak niet verder komen dan een goed bedoeld initiatief.

We doen wel iets, maar voelt het ook alsof het echt impact heeft? Of is het vooral een manier om onszelf goed te laten voelen omdat we "iets" doen?

Bij Stichting Younif gaan we ervan uit dat het anders kan. Wij kijken niet naar hoe we mensen kunnen laten ‘passen’. Wij kijken naar hoe de structuren waarin ze leven, werken en leren zelf moeten veranderen. Het draait allemaal om Volledigheid en Keuzevrijheid. Begrippen die in deze wereld van diversiteit misschien wel hét antwoord zijn op de vraag: hoe zorgen we ervoor dat iedereen zich gezien voelt zonder dat het een gimmick wordt?

Voorbeeld Timo: Wat zegt dit over inclusie?

Timo is 11 en zit in een rolstoel vanwege een medische aandoening. Hij gaat binnenkort naar de middelbare school en bezoekt daarom een open dag. De school die hij overweegt, werkt vanuit volledigheid en keuzevrijheid. Dat betekent dat ze openstaan voor zoveel mogelijk perspectieven en altijd rekening houden met individuele keuzes. Maar… er is een probleem. De school is gevestigd in een oud gebouw en niet optimaal toegankelijk voor rolstoelgebruikers. Betekent dit dat deze school niet werkt vanuit volledigheid en keuzevrijheid?

Niet per se.

In plaats van te focussen op wat er ontbreekt, kiest de school ervoor om het gesprek aan te gaan met Timo en zijn ouders. Samen onderzoeken ze welke mogelijkheden er zijn om Timo een veilige en fijne ervaring op school te bieden, ondanks de beperkte toegankelijkheid van het gebouw. Timo heeft hierbij de keuzevrijheid om te beslissen of hij naar deze school wil, ondanks de obstakels. Aan de andere kant heeft de school ook de vrijheid om openlijk aan te geven dat ze vanwege financiële beperkingen geen grote verbouwing kunnen uitvoeren of Timo niet de veiligheid kunnen garanderen.

Wat hier belangrijk is, is de dialoog. Het gaat om het gesprek aangaan en open communiceren, zodat alle partijen hun mogelijkheden en beperkingen kunnen delen. De school ziet Timo niet als een probleem dat opgelost moet worden, maar als een leerling met eigen keuzes en verantwoordelijkheid. Net zoals zij dat bij alle leerlingen doen.

Dit is precies wat volledigheid en keuzevrijheid in de praktijk betekenen: het erkennen van grenzen, maar ook het zoeken naar maatwerkoplossingen. Dat vraagt om een andere benadering van inclusie. Niet als iets wat je kunt afdwingen door regels, maar als iets wat voortkomt uit respect voor ieders persoonlijke vrijheid en verantwoordelijkheid.

Maar wat betekent dit voor gender, cultuur en beperking?

Timo’s situatie is maar één voorbeeld. Het principe van keuzevrijheid en volledigheid geldt net zo goed voor gender en cultuur. In een samenleving waar iedereen een plek verdient, moeten we verder kijken dan de klassieke definities van inclusie. We moeten onderzoeken hoe onze sociale structuren zelf bijdragen aan uitsluiting, en hoe we die structuren kunnen veranderen om écht ruimte te maken voor diversiteit.

Soms betekent dit dat we erkennen dat niet alles altijd mogelijk is, en dat is oké. Het gaat niet om het creëren van een perfecte wereld, maar om het creëren van echte keuzes. En ja, vaak betekent dit ook dat er verantwoordelijkheid bij komt kijken. Het is geen eenrichtingsverkeer; het is een proces van luisteren, communiceren en samen beslissingen nemen.

Dus, nu zijn we benieuwd: welke sociale structuren zorgen volgens jou, ondanks inclusieve intenties, nog steeds voor problemen? Hoe denk jij dat volledigheid en keuzevrijheid ons kunnen helpen om verder te kijken dan de oppervlakkige benadering van inclusie en diversiteit? Deel je gedachten met ons. Laten we samen ontdekken wat wél mogelijk is.

Meer over de maatschappelijke relevantie van Volledigheid en Keuzevrijeheid lees je hier: